Systemische ziektes (ziektes die organen en weefsels of het hele lichaam aantasten) die bij melkkoeien voorkomen zijn bijna altijd te herleiden naar de darmen. Om de pens en darmen gezond te houden vormt de juiste voeding een sleutelfactor.
Factoren die de pens en darmen onder druk zetten:
- Fermentatiesnelheid en verteerbaarheid van het voer niet passend bij de productie en leeftijd van het dier.
- Veel veranderingen in het rantsoen en/of de grondstoffen
- Endotoxines en mycotoxines in het voer
- Voer dat schimmels bevat
- Pensverzuring en dikke darmverzuring.
De pens zorgt voor balans
Er wordt veel gevraagd van een koe. De pens heeft een belangrijke functie om alles in balans te houden. De pens moet toxische substanties zoveel mogelijk uitschakelen, de grondstoffen omzetten in bruikbare nutriënten en dienen als bunker. Hoe hoger de productie des te groter de behoefte van de koe en des te uitdagender het wordt om de balans goed te houden.
Wat gebeurt er bij pensverzuring?
Doordat hoogproductieve koeien een grote energiebehoefte hebben, krijgen deze dieren vaak veel zetmeel in het rantsoen. Dit verhoogt de kans op pensverzuring en dikkedarmverzuring. Wanneer de pens verzuurd raakt beïnvloedt dit de ontwikkeling van de penspapillen. En die penspapillen zorgen er juist voor dat zuren geabsorbeerd kunnen worden door de penswand. Hoe hoger het aandeel krachtvoer met veel zetmeelrijke producten (mais, tarwe), hoe minder penspapillen er aanwezig zijn. Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel: de penspapillen kunnen de hoeveelheid zuren niet absorberen, waardoor de verzuring in stand blijft of zelfs verslechtert. Hierdoor verlaten te veel fermenteerbare substraten de pens en komen in de darmen terecht. Ook de dikke darm kan fermenteren, maar deze kan dat lang niet zo goed als de pens. De benutting van voedingsstoffen wordt verstoord.
Maak van darmgezondheid een prioriteit
Verzuring van de darmen is gevaarlijker dan pensverzuring. Darmen zijn namelijk bedoeld voor de opname van (voedings)stoffen. Wanneer darmcellen kapotgaan, kunnen schadelijke bacteriën en gifstoffen ook makkelijker binnendringen waardoor ontstekingsreacties kunnen ontstaan. Het immuunsysteem wordt geactiveerd om de binnendringers te bestrijden. Dit kost erg veel energie (glucose), waardoor er minder energie overblijft voor de productie. Ten slotte vraagt verzuring veel van de lever. Levercellen gaan kapot en zijn daardoor minder goed in staat om het lichaam te ontgiften.
Let op de juiste voeding
Voor een gezonde pens en darm is een rustige vertering belangrijk. De koe moet kunnen herkauwen en dat kan alleen als er voldoende structuur in het voer aanwezig is. Denk bijvoorbeeld aan geplette gerst, een energierijk maar rustig verteerbare grondstof. Dan is er meer speekselontwikkeling, meer herkauwactiviteit wat resulteert in meer buffering. Hierdoor blijft de pH in de pens op peil. Twee producten die de hoogproductieve koe hierbij kunnen ondersteunen zijn Maxammon grain gerst en Sodagrain.
Maxammon grain gerst
Maxammon grain gerst is een product op basis van geplette gerst. De gerst heeft een behandeling ondergaan. Dit in combinatie met het inkuilen zorgt ervoor dat het gehalte aan ruw eiwit (RE) in het product verhoogd wordt. In combinatie met de hoge energiewaarde is het vergelijkbaar met een eiwitrijk krachtvoer. Het hoge aandeel zetmeel in de gerst stimuleert de melkproductie. Nadat Maxammon grain gerst is omgezet heeft het een pH-waarde tussen 8,5 en 9,5; dit zorgt voor een bufferende werking in de pens. Maxammon grain gerst zorgt voor een rustige vertering en voorziet de koe van voldoende eiwit en energie. Het product kan het ruwvoer en krachtvoer deels vervangen
Sodagrain
Sodagrain is een ontsloten graanproduct. Het wordt gemaakt door een graan zoals tarwe, rogge of triticale te ontsluiten met natronloog. Natronloog wordt in het product omgezet tot natriumbicarbonaat. Hierdoor heeft Sodagrain een hoge pH waardoor het bufferend werkt in de pens van de koe. Doordat het product ontsloten is, zijn de koolhydraten goed maar rustig verteerbaar. De rustige vertering in combinatie met de hoge pH van de Sodagrain zorgt ervoor dat er minder kans is op pensverzuring. De energie vanuit Sodagrain in de vorm van zetmeel stimuleert de vorming van microbieel eiwit dat wordt gebruikt om melkeiwit te maken. Sodagrain is een mooie aanvulling op maiskuilen die laag in het zetmeel zijn. Door de rustige fermentatie is het mogelijk om een hoog aandeel te voeren.
Meer weten?
Heb je vragen of wil je meer informatie ontvangen over Maxammon grain gerst of Sodagrain? Kom langs op de stand van AgruniekRijnvallei op stand 269
